Voor een schaakpartij heb je een bepaalde hoeveelheid tijd. In ieder geval te weinig om alle mogelijkheden te doordenken. Je tegenstander heeft evenveel tijd en is dus ook gehandicapt.
Sommige spelers komen veelvuldig in tijdnood. Ze houden te weinig tijd over aan het eind van de partij en maken dan soms blunders die ze niet hadden gemaakt als ze op dat moment iets meer tijd zouden hebben gehad.
Ook komt het voor dat spelers door hun vlag gaan. Echt veel nut heeft dat niet, of het zou moeten zijn dat spelers zichzelf kunnen troosten met de gedachte 'zo slecht stond ik niet, als ik maar meer tijd had gehad...'. Een smoesje dus.
Tijdnood kan diverse oorzaken hebben. Voordat je naar een oplossing zoekt, moet je eerst vaststellen wat het probleem is. Met andere woorden: eerst de diagnose, dan de therapie.
Het kan zijn dat de tegenstander een stuk sterker is. Bijgevolg stelt hij je voor grote problemen die je maar ternauwernood, en ten koste van veel tijd, weet op te lossen. Je tegenstander herkent allerlei thema's, waar jij moet gaan rekenen of redeneren. De remedie is dan heel simpel: beter leren schaken.
Tijdnood kan voortkomen uit een gebrekkige voorbereiding. Als je je openingenrepertoire niet bijhoudt kost je het tijdens de partij vanzelfsprekend tijd als je moet bedenken hoe het ook al weer zat.
Als je niet regelmatig oefent met tactische stellingen, kost het gevaren onderkennen en rekenen uiteraard ook meer tijd.
Ook kan het zijn dat je besluiteloos bent en je tijd niet goed indeelt. Die dingen hangen vaak samen. Het kan dan helpen om regelmatig vluggertjes te spelen en/of een tijdje lang per zet maximaal vijf minuten te besteden (bij een partij van 2 uur).
Daarbij is het zinvol om de tijd te noteren bij elke zet. Volgens de officiële Fide-reglementen mag je naast je zet ook de tijd noteren op je notatieformulier.
Als besluiteloosheid voortkomt uit twijfel aan eigen kunnen, is het zinvol te kijken wat je dan niet zo goed kunt. Als je denkt niet zo goed te kunnen rekenen, moet je regelmatiger tactische oefeningen doen. Twijfel je over de kracht van de tegenstander, hik dan niet langer aan tegen zijn vermeende capaciteiten: speel gewoon een interessante partij waaraan je of een punt of een half punt en/of nieuwe inzichten overhoudt.
Tijdnood kan ook het gevolg zijn van niet efficiënt varianten doorrekenen. Dat wil zeggen steeds maar weer heen en weer switchen tussen diverse mogelijkheden. Het is beter om eerst te inventariseren welke 'kandidaatzetten' er zijn. Neem die vervolgens stuk voor stuk door en geef er een oordeel over. Kies uiteindelijk de zet die je het beste vindt. Controleer nog met de Schaak/Slaan-regel of er geen offers mogelijk zijn.
Omdat gedane zaken geen keer nemen, heeft het ook geen zin te gaan piekeren over een juist begane blunder. Richt je dan liever op de mogelijkheden die er nog zijn om het je tegenstander zo lastig mogelijk te maken.
Of het doen van een zet na maximaal vijf minuten nou echt zo rampzalig is, kun je in een experiment nagaan.
Neem je laatste 20 partijen en kijk hoevaak je partijen hebt verloren door verkeerd gebruik van je tijd. Speel vervolgens 20 partijen waarbij je maximaal vijf minuten per zet gebruikt. Twijfel je nog na vijf minuten, speel dan die zet die voor je gevoel het meest interessant is. Kijk na 20 partijen opnieuw hoeveel partijen je verloren hebt.
Mogelijk verlies je door te snel spelen een enkele keer, maar daar staan wellicht meer winstpartijen tegenover.
Uiteraard moet je alleen die partijen in beschouwing nemen die je speelt tegen spelers van ongeveer gelijke sterkte (tot 100 elopunten meer of minder).
Bovendien is het interessant om een aantal (oefen)partijen bij te houden hoevaak je uiteindelijk de zet gespeeld hebt die je binnen de eerste tien seconden al had bedacht.
Als je achteraf gaat analyseren, zal blijken dat in een groot percentage van de gevallen die eerst bedachte zet prima is. Realiseer je ook dat er vaak meerdere zetten evengoed zijn.
Ook kun je overwegen om bij een aantal zetten niet persé de beste zet, maar een goede zet te spelen. Het vinden van een zet die een tikkeltje beter is, kan soms zeeën van tijd kosten die je beter op andere momenten in de partij kunt investeren.
Overigens is het zo dat veel spelers de neiging hebben om mee te gaan vluggeren als hun tegenstander in tijdnood is. Dat is, behalve als je zo goed als verloren staat, niet aan te bevelen. Natuurlijk kan je tegenstander in jouw tijd denken, maar jij maakt de keuze en daardoor is het voor hem altijd lastiger. Bovendien kun je door te gaan vluggeren zelf makkelijk een blunder maken. Het is beter om zelf een goed tactisch of strategisch plan te bedenken en dit vervolgens snel uit te voeren.
Sommige slimmerikken maken de stelling expres zo ingewikkeld, dat beide spelers in tijdnood komen. Ze doen dat omdat ze er op gokken dat ze zelf sterker zijn in een tijdnoodduel.
In tijdnood wil het nogal eens voorkomen dat er te abrupt wordt geruild (vereenvoudigen is niet altijd verbeteren) en dat er teveel naar de absolute (pion is 1 enz) in plaats van naar de relatieve waarde (functie) van stukken wordt gekeken.
In zulke gevallen moet je voor jezelf nagaan of je sterk bent in tijdnood. Je kunt er voor kiezen om je eigen race te lopen en af en toe een goede in plaats van 'de beste' zet te doen.
Diverse grote schakers hebben uitspraken over tijdnood gedaan.Botwinnik: ,,Vind de juiste verhouding tussen rekendiepte en breedte en de beschikbare tijd, neem af en toe desnoods genoegen met een iets mindere zet.''
Averbach: ,,Tijdnood is een karakterzwakte die samenhangt met besluiteloosheid of met een tekort aan ervaring en daarmee samenhangende onzekerheid.''
Kom je toch nog in een eindspel in tijdnood dan is het handig om te zorgen dat de stukken elkaar dekken. Ook kun je via zetherhalingen en schaakjes proberen de tijdcontrole te halen.
Door tijdens de partij aan energiemanagement (afwisselen van inspanning en ontspanning) te doen, ben je aan het eind van de partij nog helder. Je kunt dan sneller en efficiënter denken.
Meer interessante coaching-artikelen:
Index Coaching/Training
__________________
A conclusion is only the place where you stopped thinking.
|
