103: Meerdervoud
Er waren inmiddels eindeloos veel Rekenvoutjes en er was nooit eens een keer een Rekengoedje. Dat is niet goed, dat is vout. Dat motiveert niet. Er moet ook wel eens iets goed zijn. Als je het nooit eens goed doet, kun je het niet meer vout doen ook, op den duur. Vandaar dat we de komende tijd geen rekenvoutjes meer geven maar rekengoed. Rekengoed is bedoeld als amusement, als vermaak, net als, net als speelgoed (het woord rekengoed is verwant met speelgoed). Rekengoed dus.
'Goed' is een heel oud woord. Zo'n oud woord, daar voel ik sympathie voor. Het is eeuwenoud en doet nog steeds onversaagd zijn werk. Hoe oud het woord Goed is, dat zie je aan het meervoud, dat aan het Duits doet denken. Het meervoud van Goed is Goederen. Heel lang geleden, in de twaalfde eeuw of zo, was het meervoud van Goed gewoon Goeder (Güter). Maar toen in onze regio in vergetelheid raakte dat Goeder al meervoud was, maakten men er nogmaals een meervoud van, Goederen! Hetzelfde is het geval bij Lied (Lieder - Liederen). Die dumme Holländer vergaten ja eenmaal dat Lieder schoon meervoud is en maakten een Meerdervoud daarvan!
Er zijn nog wel meer woorden met een meerdervoud. Gewone woorden uit het dagelijks gebruik, ik geef als voorbeeld een ei. Ei is eenvoud, ach nee, ... Oh Nederlands, wat zijt Gij schoon.
Ei is enkelvoud, Eier was meervoud maar werd niet meer als meervoud herkend en zo kregen we het meerdervoud Eieren (en Hoen - Hoenderen, inderdaad, U bent er als de kippen bij), en Rund - Runderen en er zijn er nog veel meer. Woorden met een meerdervoud zijn allemaal zeer oude woorden, voor voorwerpen die in de vroege middeleeuwen al belangrijk waren. Het woord 'Goed' komt al voor in manuscripten uit de tiende eeuw, voor het jaar 1001, en dus nog voordat 'Hebban olla uogala nestas bagunnan / hinase hic enda thu / uuat unbidan uue nu'1, nog voordat de Nederlandse taal herkenbaar werd.
Rekengoed dus. Uit de partij Hort-Ostojic (1969) de volgende stelling:
Wit speelde 1. Pc3-a4. Rekent U dat goed? Geeft U grootmeester Hort een goed cijfer? Reken maar eens goed, dat maakt de denkspieren soepel, dat kunt U gebruiken in het nieuwe schaakjaar.
En zie: 1.P3xd5 Tc7xc2 2.Tc1xc2 Tc8xc2 3.Df5xc2 Pf6xd5 4.Lf3xd5 Lb7xd5 5.Dc2-c8 schaak!
5...Kg8-h7 6.Dc8-f5+! en 7.Df5xd5 met een hele mooie pion winst. Dat is pas rekengoed!
- De oudst bekende Nederlandse zin. Vertalingen met Zijn alle vogels... zijn verdacht wegens het nadrukkelijke eerste woord 'hebban'. Hebben alle vogels zich in de nesten gewerkt(?) / behalve ik en jij / wat beginnen we nu?
P.S. Heeft iemand al uitgezocht of het niet gewoon een remise-aanbod was in potremise stelling in een schaaktoernooi rond het jaar 1090?