een dwaas idee
Kinderen rennen door de gang, de trappen op en af, spelen tikkertje in de toiletten. Pennen vliegen in het rond, vallen op de grond, net als de potloden, werkboeken en de concentratie moet het ontgelden. Er wordt door elkaar geschreeuwd, geschaterd en gespeeld. Vragen worden niet of ongevraagd beantwoord. Het leven van een Herdershond is misschien niet alles, maar dat van een schaaktrainer gaat zeker niet over rozen. Nu geef ik daar niet zoveel om - ik ben tenslotte geen rozenkweker - maar het gaat tenslotte om het idee.
Het idee, ja daar gaat het om, altijd, of het zou om het gevoel moeten gaan. Dus toen ik m'n leerlingen confronteerde met hun ideeën over schaken verwachtte ik mooi verbeeldingen. Over de tragiek, het heldendom, de kracht, de schoonheid, het ontroerende van schaken. Het idee dat je in gedachten verzonken - met diezelfde gedachten - de strijd aanbond met je tegenstander.
...
Maar het bleef stil, akelig stil. Daar zaten we, rond de tafel. Zeven onzekere pubers en een onervaren trainer. Twee voor de laatste keer: 'Geen zin meer', tja. "Kan dan niemand ze dan overtuigen om door te gaan?", probeerde ik. Hoopvol kijk ik m?n pupillen aan. "Als ze willen stoppen, moeten ze stoppen." kwam er uit de groep. "Aaahhh, nee dat bedoel ik niet. Natuurlijk mogen ze stoppen, maar overtuig ze. Wat is er zo leuk aan schaken?" Vragend keek ik de groep rond.
Beurtelings gaf ik iedereen het woord. Al snel tegen beterweten in. "Schaken is gewoon leuk", "gewoon, daarom!", "omdat je er beter van gaat nadenken", etcetera, etcetera. Zeven jongens - mannen in wording - konden geen van allen het idee verwoorden, aangeven waarom nu juist schaken hun harten vulde met hartstocht, passie, ja zelfs met liefde. Ik worstelde met mijn woorden, zocht naar iets wat hen met vreugde kon vullen, maar vond het niet.
...
Een tweede pijnlijke stilte. Het puberale nihilisme waar ik zelf als puber heerlijk in gezwelgd had deed mij nu de strop om. Het touw knelde om mijn nek. Ik zocht naar een passende wending, een plot waar ze niet op hadden gerekend. Ik kon ze toch niet met idee achterlaten dat ik het ook niet wist. Want als zelfs ik het idee niet wist te verwoorden, was het dan wel mogelijk? Ik was voor hen immers de vertegenwoordiger van autoriteit, gezag en methodiek.
En nu zat ik daar, tussen hen in. Als gelijke, niet als de trainer aan de andere kant van de tafel bij het demonstratiebord. En ik wist het ook niet. Nu ja, ik wist het wel, maar ik kreeg het ook niet over mijn lippen. Ik zocht naar mooie woorden. Ik was toch de poëet, de schrijver? Alsof ik voor een executiepeloton stond. Ze zouden alle zeven gaan schieten. Zes met een geladen geweer, een met een losse flodder, en ik zou sterven.
Gelukkig, redding vanuit onverwachte hoek. Daar stormenden ze naar boven. Drommen jonge schakers, die zich nog nooit over het idee gebogen hadden. Die gewoon lekker een potje kwamen schaken, omdat ze dat leuk vonden. Die hun favoriete voetbalclub op het bord schreven en woorden vormden met de coördinaten. Die hun stappen-oefenboek in twee weken helemaal doorwerkten. Waarom? Daarom!